Table of Contents
Chaarn kanya by the Poet Writer Zaverchand Meghani
He was born into the Baniya caste in Chotila on 28th August 1896. The native village of the author’s forbearers was Bagasara of the Bhayani clan in Amreli district. His parents were father Kalidas Meghani and mother Dholiben Meghani. By profession, Meghani’s father was a junior officer of the Kathiyawad Agency police force.
The British administration in India formally assumed sovereign rights over the princedoms of Kathiawar land and set up its headquarters in Rajkot city in 1820. The seed of mountain culture in Meghani was nurtured all along the intervening period because his father was frequently transferred from one outpost to another. Due to the frequent transfer of his father.
He studied at various schools in multiple cities like Rajkot, Bagasra, and Amreli etc. His bond with Nature became stronger as his father’s postings were most probably in forests or mountains, as well as cataract-surrounded zones. Meghani’s statement: ‘hu pahad nu balak chhu” (I am the child of the mountain) is quite appropriate because right from childhood.
The deep pools of the rivers that penetrated the granite rocks flowed through the solitary canyons of the range were childhood companions of the author. The eerie hoo…hoo… blasts of howling gales gusting through the windows of Jhaverchand Meghani used to startle him awake and breathe into his soul as the call of the mountains.
As a child, he was an ardent admirer of the duha – battles raging between young cowherds or between aged farmers. Like all mountain creatures, he feasted on the duha-soratha poetry as ravishingly as he relished Banyan figs and wild berries and other exotic dry fruit products of the mountains. During childhood, Meghani acquired popularity as Villapi because he was writing sad songs.
About chaarn kanya
“Shaurya rasa” (शौर्य रस) is predominant in Meghani’s works. His poems are energising, uplifting, full of valour and grit. His composition Chaaran Kanya (चारण कन्या, ચારણ કન્યા) is a masterpiece that brings Shaurya Rasa to the fore. It is about a young 14 year girl by name Heerbai of the Chaaran tribe of Gujarat. To this day, raw grit is a defining feature of many tribes in Gujarat, Chaaran being one of them. They traditionally lived at the foothills of Girnar – the home to massive and ferocious Lions.
Having lions as your neighbours isn’t exactly a dream but that does have a rub off effect in terms or acquiring the qualities of the lion. They most definitely did on Heerbai. Hence, when a Lion dared to enter her premises and scoop of her calf, mad with rage and unfazed, the young Heerbai goes chasing the lion wielding but a stick. The event that follows, is captured by Meghani in Chaaran Kanya.
ચારણ-કન્યા
સાવજ ગરજે !
વનરાવનનો રાજા ગરજે
ગીરકાંઠાનો કેસરી ગરજે
ઐરાવતકુળનો અરિ ગરજે
કડયપાતળિયો જોધ્ધો ગરજે
મોં ફાડી માતેલો ગરજે
જાણે કો જોગંદર ગરજે
નાનો એવો સામદાર ગરજે !
કયાં કયાં ગરજે ?
બાવળના જાળામાં ગરજે
ડુંગરના ગાળામાં ગરજે
કણબીના ખેતરમાં ગરજે
ગામ તણા પાદરમાં ગરજે
નદીઓની ભેખડમાં ગરજે
ગિરિઓની ગોહરમાં ગરજે
ઊગમણો આથમણો ગરજે
ઓરો ને આઘેરો ગરજે
થર થર કાંપે !
વાડામાં વાછડલાં કાંપે
કૂબામાં બાળકડાં કાંપે
મધરાતે પંખીડા કાંપે
ઝાડતણાં પાદડલાં કાંપે
સૂતાં ને જાગંતા કાંપે
જડ ને ચેતન સૌ એ કાંપે
આંખ ઝબૂકે !
કેવી એની આંખ ઝબૂકે !
વાદળમાંથી વીજ ઝબૂકે
જોટે ઊગીબીજ ઝબૂકે
જાણે બે અંગાર ઝબૂકે
હીરાના શણગાર ઝબૂકે
વીર તણી ઝંઝાળ ઝબૂકે
ટમટમતી બે જયોત ઝબૂકે
સામે ઊભું મોત ઝબૂકે
જડબાં ફાડે !
ડુંગર જાણે ડાયા ફાડે !
જોગી જાણે ગુફા ઉઘાડે !
જમરાજાનું દ્વાર ઉઘાડે !
પૃથ્વીનું પાતાળ ઉઘાડે !
બરછી સરખા દાંત બતાવે
લસ! લસ! કરતી જીભ ઝુલાવે.
બહાદર ઊઠે !
બડકંદાર બિરદાર ઊઠે
ફરસી લેતો ચારણ ઊઠે
ખડગ ખેંચતો આહીર ઊઠે
બરછી ભાલે કાઠી ઊઠે
ઘરઘરમાંથી માટી ઊઠે
ગોબો હાથ રબારી ઊઠે
સોટો લઇ ઘરનારી ઊઠે
ગાય તણા રખવાળો ઊઠે
દૂધમલા ગોવાળો ઊઠે
મૂછે વળ દેનારા ઊઠે
ખોંખારો ખાનારા ઊઠે
માનું દૂધ પીનારા ઊઠે
જાણે આભ મિનારા ઊઠે
ઊભો રે’જે !
ત્રાડ પડી કે ઊભો રે’જે !
ગીરના કુત્તા ઊભો રે’જે !
કાયર દુત્તા ઊભો રે’જે !
પેટભરા ! તું ઊભો રે’જે !
ભૂખમરા ! તું ઊભો રે’જે !
ચોર-લૂંટારા ઊભો રે’જે !
ગા-ગોઝારા ઊભો રે’જે !
ચારણ-કન્યા !
ચૌદ વરસ ની ચારણ-કન્યા
ચૂંદડિયાળિ ચારણ-કન્યા
શ્વેતસુંવાળી ચારણ-કન્યા
બાળી ભોળી ચારણ-કન્યા
લાલ હીંગોળી ચારણ-કન્યા
ઝાડ ચડંતિ ચારણ-કન્યા
પહાડ ઘુમંતી ચારણ-કન્યા
જોબનવંતી ચારણ-કન્યા
આગ-ઝરંતી ચારણ-કન્યા
નેસ-નિવાસી ચારણ-કન્યા
જગદંબા-શી ચારણ-કન્યા
ડાંગ ઉઠાવે ચારણ-કન્યા
ત્રાડ ગજાવે ચારણ-કન્યા
હાથ હિલોળી ચારણ-કન્યા
પાછળ દોડી ચારણ-કન્યા
ભયથી ભાગ્યો
સિંહણ, તારો ભડવીર ભાગ્યો
રણ મેલીને કાયર ભાગ્યો
ડુંગરનો રમનારો ભાગ્યો
હાથીનો હણનારો ભાગ્યો
જોગીનાથ જટાળો ભાગ્યો
મોટો વીર મૂછાળો ભાગ્યો
નર થઇ તું નારીથી ભાગ્યો
નાનકડી છોડીથી ભાગ્યો ~ ઝવેરચંદ મેઘાણી
The Meaning Of Poem
The first half of the poem talks about the ferocity of the Lion – his spine chilling roar, his fiery blazing eyes, the terror he instills in the hearts of the people and the animals around. He was death himself. Such a terror inducing lion enters the “angan” of the house where Heerbai lived. And as is the nature of this big carnivore, he picked up one of the calves tied there.
Hindus, of all communities and creed have always attributed a special place in the hearts and mind to Cows and Calves since time immemorial. The attachment and reverence is not too different than how dog owners feel about their pets, may be even more. Because Cows not only provide with milk and ghee and bulls to tend the farms, they also tend to reciprocate human sentiments much more than other animals do.
Not surprising then, that Heerbai lost her cool when she saw her calf being carried away. Without a flinch or hesitation, swinging a stick in her hand, she runs towards the Lion– How dare he touch her calf, how dare he venture close to her beloved pet. She won’t allow the calf to die, not till she stands there strong. She roars, she burns, like Durga she jumps before the Lion. So terrifying is her spirit and valiant is her resolve that the Lion loses his vigor. Turns back and off he goes, leaving the calf behind.
The poem is an ultimate ode to the power of women. if you want to hear it, click the link charn kanya
Writes by Shurtitalks